โดย สพ.ญ.พรพลอย ทองจุไร (หมอบอมบ์@ธัญพลอย รักษาสัตว์)

เป็นคำถามที่หมอพบได้บ่อยๆจากผู้เลี้ยง ว่ากระต่ายสามารถอาบน้ำตัดขนได้หรือไม่ ?

คำตอบคือ ต้องพิจารณาเป็นกรณีไปค่ะ แล้วแต่ตัว ไม่สามารถจะตอบรวมๆได้ว่าการอาบน้ำควรทำหรือไม่ ผู้เลี้ยงหลายท่าน อาจจะเคยมีประสบการณ์ไม่ดีจากการอาบน้ำตัดขนกระต่าย และอีกหลายท่านที่ยังไม่เคยพบแต่ก็มีคำถามในใจว่าว่าควรอาบน้ำกระต่ายเป็นประจำเหมือนสุนัขและแมวหรือไม่?

โดยปกติแล้วในธรรมชาติ กระต่ายเป็นสัตว์ที่มีการตกแต่งและทำความสะอาดตัวเองอยู่ตลอด สังเกตุได้จากพฤติกรรมการยกเท้าขึ้นมาเลีย การลูบหน้า ก็คือการ grooming ตัวเองของน้องกระต่ายค่ะ และส่วนของขนใต้ฝ่าเท้าที่เรารู้สึกว่ามันสกปรกและเหลือง อยากจะตัดมันทิ้งเหลือเกิน ในธรรมชาติแล้ว ขนส่วนนั้นถูกออกแบบให้เป็นเหมือนรองเท้านุ่มๆรองรับฝ่าเท้าของกระต่ายเวลาที่ต้องอยู่ในพื้นกรงนานๆ ทำให้ไม่เกิดแผลค่ะ เราจะพบได้บ่อยๆว่ากระต่ายพันธุ์ขนสั้นที่มีขนใต้เท้าน้อย เช่น minirex มักจะเปิดปัญหาฝ่าเท้าอักเสบได้ง่าย

กรณีที่กระต่ายสกปรกไม่มาก ตัวสะอาดไม่มีก้อนขนสังกะตังไม่มีคราบฉี่ ก็ไม่จำเป็นต้องอาบนน้ำค่ะ อาจใช้เป็นทิชชู่แบบเปียกสำหรับเด็กอ่อน หรือแบบของสำหรับสัตว์เลี้ยงก็มีค่ะ เช็ดทำความสะอาดจากนั้นใช้เป็นมูส นาโน พ่นชโลมฆ่าเชื้อและดับกลิ่น แล้วหวีแปรงให้แห้ง เท่านี้ก็เพียงพอแล้วค่ะ

กรณีกระต่ายขนสั้น มีคราบฉี่นิดหน่อย ก้อนอึติดที่ก้น ใต้ฝ่าเท้าเป็นสังกะตัง ถ้ายังเป็นไม่มาก เจ้าของสามารถตัดเล็มออกเองได้เลยค่ะ ระวังอย่าให้โดนหนัง ใต้ฝ่าเท้าไม่ต้องตัดสั้นมาก เมื่อตัดออกแล้วกระต่ายสะอาดขึ้น ก็ไม่ต้องอาบน้ำ ให้วิธีเช็ดตัวตามวิธีการข้างต้นได้ค่ะ

กรณีต้องการอาบน้ำเอง เพราะคราบติดฝังแน่นเช็ดไม่ออกจริงๆ การอาบน้ำกระต่ายควรทำในกระต่ายที่แข็งแรง โตเต็มวัย ไม่ป่วย กินได้ร่าเริงดีปกติ และอาจจะต้องจำกัดพื้นที่ในการอาบ เช่น หากรงที่มีความกว้างขนาดที่มือเรายื่นเข้าไปได้ เอากระต่ายไว้ในกรงแล้วยื่นมือเข้าไปฟอกแชมพู และเปิดฝักบัวหรือสายยางเบาๆล้างแชมพูออก ป้องกันกระต่ายตกใจแล้วกระโดดหนีไปชนฝาผนังอาจเกิดอันตรายได้ ทุกขั้นตอนควรทำอย่างนุ่มนวลแต่รวดเร็ว

กรณีสุดท้ายที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ และเจ้าของไม่สามารถจัดการเองได้แล้วคือ กรณีที่เป็นกระต่ายขนค่อนข้างยาว พันกันเป็นสังกะตังติดแน่นเพียบหนัก เริ่มมีผิวหนังอักเสบ โดยเฉพาะบริเวณก้นและข้อพับต่างๆ ซึ่งหากตัดเองอาจจะทำให้ตัดโดนหนังเป็นแผลได้ กรณีนี้จำเป็นต้องพามาอาบน้ำตัดขนที่ คลินิก หรือ รพ.สัตว์ค่ะ เพราะถ้าปล่อยทิ้งไว้ก่อนขนที่พันกันแน่นนั้นไม่มีทางจะคลายออกได้เองแน่นอน มีแต่จะพันแน่นและใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ

การเตรียมตัวสำหรับพากระต่ายมาอาบน้ำตัดขน

- หาข้อมูลสถานที่ๆใกล้บ้านที่สุด กระต่ายไม่เครียดจากการเดินทาง

- ควรโทรสอบถาม และทำการนัดหมายเวลาก่อน เพื่อให้กระต่ายไม่ต้องไปรอนานและไม่ตกใจสุนัขและแมว ถ้าเป็นไปได้ ควรเลือกวันที่ร้านมีลูกค้ามาใช้บริการไม่มาก

- ควรทำภายใต้การตัดสินใจและการดูแลของสัตวแพทย์ในการพิจารณาแต่ละกรณีว่าควรตัดอย่างไร และการจับบังคับในการตัดต้องระวังเป็นพิเศษ ต้องระวังเป็นพิเศษไม่ให้โดนหนังและลูกอัณฑะ และต้องรักษาแผลผิวหนังอักเสบจากความสกปรกควบคู่ไปด้วยเพราะเป็นการตัดเพื่อรักษาโรคมากกว่าที่จะเน้นความสวยงาม เนื่องจากเจ้าของไม่ได้แปรงขนใ้ห้กระต่ายเป็นประจำ และไม่ใส่ใจทำความสะอาดตั้งแต่ตอนที่ยังสกปรกไม่มาก เมื่อมาถึงขั้นตอนนี้แล้ว ขอให้ลืมไปก่อนว่าจะเอาขนทรงสวยดั่งใจ เพราะเมื่อตัดแก้ไขสังกะตังเป็นธรรมดาที่ขนต้องแหว่ง เมื่อขนยาวกลับมาปกติแล้ว เจ้าของจึงค่อยทำการตัดเพื่อตกแต่งเป็นทรงตามต้องการอีกครั้ง